Deze pagina is onderdeel van mijn cursus over computerapparatuur.
Om randapparaten met een computer te verbinden, om randapparaten onderling met elkaar te verbinden of om toestellen op te laden worden verschillende kabels met vooral heel veel verschillende connectoren gebruikt. Al jaren wordt er naar gestreefd om het aantal connectoren op de markt te beperken en hoewel dat langzaam lijkt te lukken moeten we toch nog even leven met die grote diversiteit.
Een overzicht van de belangrijkste connectoren … en beginnen doen we met de meest uitgebreide familie nl. de familie van USB-connectoren.
USB
De USB-kabels en USB-connectoren is wat we fysiek zien. Achter de schermen moet er ook nog wat intelligentie zijn, dat is er in de vorm van het USB-protocol. Versie 2 van het protocol raakt op de achtergrond maar is nog steeds in gebruik, versie 3 van het protocol is op vandaag het meest gebruikte. Het grote verschil? Snelheid! Bij USB 2 halen we snelheden tot 480 Megabit per seconde, bij USB 3 is dat het tienvoud.
De moeder aller USB-connectoren is de USB-A connector. De connector is langwerpig en kan maar op één manier in de computer geplugged worden (niet ondersteboven). De oude versie 2.0 heeft meestal een wit blokje in de connector, de nieuwe versie 3.0 heeft meestal een blauw blokje in de connector. USB 2.0 en 3.0 zijn volledig compatibel met elkaar alleen is USB 3.0 vele male sneller. De USB-A connector wordt quasi altijd in de computer geplugged, zelden in een randapparaat (uitzondering: de USB-hub).
De USB-B connector (generatie 2.0 – links, generatie 3.0 rechts) wordt vooral gebruikt om printers en scanners aan te sluiten aan een computer. Er wordt gebruik gemaakt van een kabel die aan de ene kant een USB-A connector heeft (om in de computer te pluggen) en aan de andere kant een USB-B connector (om in de printer te pluggen).
De klassieke USB-B connector heeft ook een kleine en een zeer kleine broer. De USB-B mini connector (versie 2.0) ongeveer 3x7mm groot en hij wordt vooral gebruikt om data én stroom over te brengen naar toestellen zoals digitale fototoestellen, MP3-spelers, tablets, harde schijven. Ook deze connector vind je meestal aan een kabel waarbij je aan de andere kant een USB-A connector aantreft.
Dat is trouwens niet anders bij de kleinste connector van de B-familie: de USB-B micro connector (versie 2 links) die ongeveer 1,8×7 mm groot is. Deze wordt net als de mini connector gebruikt voor het opladen van of uitwisselen van data met kleine devices zoals smartphones, draagbare luidsprekers, externe harde schijven … Voor USB 3 is er een aangepaste connector (versie 3 rechts).
Alle bovenstaande connectoren zullen op termijn verdwijnen en vervangen worden door de USB-C connector. De connector is robuuster, handiger (je kan hem ondersteboven in een poort steken) en komt in steeds meer apparaten voor (printers, smartphones, tables, externe harde schijven …). De connector komt meestal hand in hand met het USB 3.2 protocol: het biedt hogere snelheden, meer mogelijkheden en kan meer stroom leveren aan toestellen.
Zo zien we bv. de eerste schermen die zowel hun data (het beeld) als stroom krijgen via een USB-C kabel. Dit was met oudere connectoren (en oudere protocollen) absoluut niet mogelijk. Als er één connector alle andere op deze pagina kan verdrijven is het wel deze. Zelfs Apple die graag haar eigen dingetjes maak rust steeds meer toestellen uit met deze USB-C connectoren. Opgelet, verwar deze connector niet met de lightning connector van Apple.
HDMI
Een HDMI-connector (links) vind je op het uiteinde van een HDMI-kabel. Die kabel wordt gebruikt om beeld en/of geluid digitaal te transporteren. Het is een zeer veel gebruikte kabel zowel in de computerwereld (scherm verbinden met computer) als daarbuiten (bv. digibox verbinden met TV). In theorie kan je met een HDMI-kabel 15 meter overbruggen maar als je zeker wil zijn van een goede kwaliteit beperk je het beter tot enkele meters.
Beide kanten van de kabel kunnen een HDMI-connector hebben of de ene kant kan HDMI zijn en de andere kant kan een displayport / DVI / VGA … -connector hebben. Dit soort kabels laat dan toe om pakweg een computer die enkel voor DVI beschikt toch te gebruiken met een scherm die enkel HDMI ondersteunt. In elk geval blijft het doel van de kabel beeld en/of geluid overdragen. De HDMI-connector is ongeveer 14 mm breed en iets minder dan 5 mm hoog.
Net zoals bij USB bestaat er ook bij HDMI een klein broertje van de standaard connector genaamd de HDMI-mini-connector (rechts) die er gelijkaardig uitziet alleen een stukje kleiner. De connector is ongeveer 10,5 mm breed en 2,5 mm hoog. Opnieuw net zoals bij USB is er ook een micro variant beschikbaar. Die is uiteraard nog kleiner (6,5 mm x 3 mm) maar die wordt quasi niet gebruikt. Opgelet met de HDMI-mini en HDMI-micro connectoren, ze lijken behoorlijk goed op de USB mini B.
Displayport
Iets recenter maar in 2022 ook al goed ingeburgerd is de displayport-connector. Ook deze connector (en bijhorende kabel) heeft tot doel om beeld en geluid digitaal over te dragen en kan dat nog net iets beter dan de HDMI-connector. We zien het gebruik momenteel vooral in de computerwereld. Ook deze kabel kan in theorie tot 15 meter lang zijn maar hou het toch maar wat korter als je voor goede kwaliteit gaat.
Deze connector wordt soms verward met HDMI omdat ze er gelijkaardig uitzien en ook ongeveer even groot zijn. De displayport-connector is 16 mm breed en een kleine 5 mm hoog.
En jawel, ook displayport heeft een kleine broer, de zogenaamd displayport mini connector. Deze lijkt een beetje op de USB-B connector maar is nog iets kleiner. (7 x 4,5 mm voor displayport mini; 8 x 7 mm voor USB-B).
LIGHTNING (APPLE)
Vreemde eend in de bijt? De lightning-connector van Apple. Waarom de vreemd eend? Het is de enige connector op deze pagina die je uitsluitend bij één fabrikant/producent vindt met name Apple. De connector (en bijhorende kabel) kan zowel stroom leveren aan een toestel als data overzetten tussen toestellen.
We vinden de lightning-connector vooral op smartphones en tablets van Apple en het laat toe om informatie over te zetten (bv. naar een computer) en ze zijn vooral bekend als oplaadkabeltjes van de beroemde iPhone en iPad.
UTP / RJ-45
De UTP of RJ-45 connector met bijhorende kabel (typisch twee identieke connectoren aan één kabel) laat toe om een computer bekabeld aan te sluiten aan een computernetwerk. Afhankelijk van de netwerkkaart, de switch en het kabeltype zijn snelheden mogelijk tussen 100 megabit per seconde tot 10 000 megabit per seconde. De kabel kan in theorie tot wel 100 meter lang zijn maar voor een lang en gelukkig leven houden we de kabel beter een pak korter.
Apparaten zoals een printer, een scanner, een externe harde schijf worden steeds meer verbonden met het netwerk en niet meer rechtstreeks met een computer. In dat geval wordt ook voor deze apparaten een UTP-connector of UTP-kabel gebruikt.
MINI-JACK
De mini-jack of de 3,5 mm jack was lange tijd (en nog steeds) de snelste en eenvoudigste manier om geluid in en uit de computer te krijgen. Klassieke luidsprekers, een microfoon, een hoofdtelefoon (al dan niet met ingebouwde microfoon) kunnen op de computer worden aangesloten met deze connector.
Wist je dat het aantal ringetjes op de connector aangeeft wat de mogelijkheden van het achterliggende apparaat zijn? Twee zwarte ringetjes betekent dat het toestel stereo geluid kan aannemen van de computer, drie zwarte ringetjes betekent dat er daarnaast ook nog een microfoon is die geluid naar de computer kan brengen (bv. in een koptelefoon).